Proizvodi sa zaštićenim geografskim poreklom su važni u očuvanju tradicije i gastronomske kulture naše zemlje. Geografsko poreklo je kolektivno vlasništvo proizvođača, kojim se garantuje da su specifičnost i kvalitet proizvoda nastali u spoju prirodnih resursa (klime, zemljišta, posebne rase, sorte itd) i tradicije, znanja i veština koje se prenose s kolena na koleno.
Savez Original Srbija okuplja pojedince, zadruge i udruženja proizvođača čiji su fokus proizvodi sa zaštićenim geografskim poreklom. Ovi proizvodi su ove godine predstavljeni na majstorskoj radionici u restoranu Homa, gde je kuvar Filip Ćirić pripremao jela sa namirnicama sa geografskim poreklom. Tada su predstavljena inovativna jela koja su pokazala široku primenu lokalnih proizvoda u gastronomiji. Uključivanje proizvoda sa geografskim poreklom u jelovnike restorana je jedan od najvažnijih načina za njihovo očuvanje i promociju.
Leskovački ajvar, futoški kupus, zlatarski sir, ariljska malina… proizvodi koji su čvrsto povezani sa određenim geografskim oblastima ali i našim sećanjima i ukusima. Oni nose oznaku geografskog porekla i čine kolektivnu baštinu koju je važno negovati i sačuvati, jer predstavljaju znanje i gastronomsku kulturu brojnih generacija.
Šta je geografsko poreklo?
Mesto odakle dolaze određene namirnice i proizvodi, način proizvodnje i tradicija koja se održava su najvažniji elementi za dobijanje oznake geografskog porekla. Geografsko poreklo je kolektivno vlasništvo proizvođača, kojim se garantuje da su specifičnost i kvalitet proizvoda nastali u spoju prirodnih resursa (klime, zemljišta, posebne rase, sorte itd) i tradicije, znanja i veština koje se prenose s kolena na koleno.
Ariljska malina – Prvi žbunovi maline u Srbiji zasađeni su kao ukrasna biljka po okućnici i baštama imućnih porodica i ljubitelja voćarstva. U Srbiji se početak gajenja maline vezuje za kasni XIX vek, tačnije 1880. godinu. Plodovi ariljske maline su srednje krupni do krupni, gde svaki teži 4-5 grama, čvrstog mesa koje je visokog kvaliteta, prijatne arome i slatko nakiselog vinastog ukusa.
Vrbički prolećni beli luk je autentična sorta prolećnog belog luka doneta pre više vekova za vreme velikih seoba na sever Banata iz okoline Segedina i Makoa. Luk se ručno sadi i prepoznatljiv je po manjim ali masivnijim glavicama, ljutom i oštrom ukusu i intenzivnom jakom mirisu. U odnosu na druge sorte odlikuje se po većoj količini eteričnih ulja i suve materije.
Begečka šargarepa Najranija spominjanja Begečke šargarepe, odnosno tradicije gajenja šargarepe u Begeču potiču iz ranog XX veka. Begečka šargarepa je proizvod dobijen od vrste Daucus Carota L., odnosno kultivisane šargarepe. Boja je intenzivno narandžasta, uključujući i vrat šargarepe. Meso Begečke šargarepe je krto, hrskavo, veoma ukusno i slatko.
Futoški kupus je autohtona sorta kupusa koja se po svojim karakteristikama razlikuje od ostalih belih kupusa. Stanovnici Futoga, već stotinama godina neguju i čuvaju od uništenja seme Futoškog kupusa koji se odlikuje izuzetnim biološkim i tehnološkim karakteristikama.
Đerdapski med je cvetni med koji se dobija od cvetova bagrema, lipe, lekovitih biljaka i voća. Istorija đerdapskog meda i pčelarenja na ovim prostorima meri se koliko i istorija ljudske civilizacije a prvi ostaci sežu iz doba Rimljana i cara Trajana.
Fruškogorski lipov med, jedinstven u svetu po svom sastavu nastao je u sinergiji pčela i ljudi na panonskom ostrvu Fruška Gora. Da bi se med mogao nazvati Fruškogorski lipov med, on mora imati minimum 60% polena lipe u sebi. U religiji, još od prethrišćanskog doba, lipa se smatra svetim drvetom starih Slovena.
Kačerski med je cvetni med, koji se dobija od cvetova bagrema, lipe i zeljastih, uglavnom lekovitih biljaka, na teritoriji koja se proteže duž i oko reke Kačer. Ubraja se u kategoriju cvetnog meda i sadrži najmanje 85% bagremovog, do 10% livadskog i do 5% lipovog meda. Kačerski med ima zlatnožutu boju, blag ukus i neutralnu aromu.
Leskovački domaći ajvar, proizvodi se isključivo od crvene paprike autohtonih sorti: domaće kanije, kurtovske kapije i palanačkog čuda. Ima prijatan ukus pečene i upržene paprika. Kvalitet, prirodna aroma i karakteristike sveže paprike se čuvaju kroz dugotrajan ručni način proizvodnje – pečenje na otvorenom plamenu, ručno ljušćenje, mlevenje, ceđenje, prženje…
Zlatarski sir se pravi od kravljeg ili mešavina kravljeg i ovčijeg mleka grla koja se hrane na visokoplaninskim pašnjacima. Zlatarski sir je sastojak mnogih tradicionalnih specijaliteta poput heljdopite, heljdinih palačinki sa sirom, proje itd.
Petrovska klobasa se tradicionalno proizvodi krajem novembra i početkom decembra meseca. Klobasa se pravi od odabranih delova svinjskog mesa, koji se posle spajanja svih sastojaka mešaju i stavljaju u omotač. Kobasice se dime desetak dana zatim odlažu radi sušenja i zrenja. Ovaj proizvod se prvi put pominje na velikoj izložbi poljoprivrednih proizvoda 1873. godine u prestonom Beču.
Sremski kulen se puni u prirodna svinjska creva, takozvanu katu. Presek ima izgled mozaika, koji pri sečenju ne sme da se odvaja. Kulen se prvi put spominje u Riječniku srpskog jezika Vuka Stefanovića Karadžića objavljenom 1852. godine u Beču. Reč kulen je grčkog porekla, a reč “kolum” u prevodu znači debelo crevo, označavajući tako kobasicu u debelom crevu.
Fotografije: Nenad Stojović
